آماده سازی سطح قطعات برای آبکاری قسمت دو ,

آماده سازی سطح از مهم ترین مباحث پوشش دهی و آبکاری فلزات است و امید است هنرجویان به میزان لازم برای آموختن این مقوله که بسیار ساده و مفید است همت گمارند. این بخش در قالب پرسش و پاسخ تنظیم شده و حاوی نکات مهمی در خصوص آماده سازی سطح قطعات است. به امید آنکه مورد استفاده قرار گیرد.

۲۳. پرسش: اگر قطعه ای چربی زدائی شود و ظاهرا اکسید نداشته باشد می‌تواند مستقیما به وان آبکاری منتقل شود؟
پاسخ: خیر، سطح فلز آماده آبکاری نیست. زیرا از دید یک آبکار با تجربه همه فلزات که در مجاورت هوا (اکسیژن) قرار بگیرند حتما اکسید خواهند شد و این اکسید میکروسکوپی است و بایستی از بین برود.چه باچشم دیده شود چه دیده نشود.

۲۴. پرسش: اکسیدزذائی ضعیف با چه محلول اسیدی انجام می‌شود؟
پاسخ: بهترین محلول برای اکسیدهای چه ضعیف و چه قوی محلول فروکلین مرغوب است که می‌توان از شرکتهای معتبر تهیه نمود. البته نبایستی فراموش شود که محلول فروکلین دارای بوی نامطبوعی است که خیلی سریع گاز آن متصاعد شده و فضای کارگاه را احاطه نموده و علاوه بر اینکه برای محیط زیست مضر و برای تنفس زیان آور است، باعث تضعیف محلول نیز خواهد شد. بنابراین ضروری است برای فروکلین همیشه از ظروف درب دار استفاده شود.

۲۵. پرسش: اکسیدهای قوی روی قطعات آهنی را با چه روشی باید پاک نمود؟
پاسخ: اکسیدهای قوی را نیز می‌توان با استفاده از اسیدهای قوی برداشت ولی با پیشرفت علم شیمی و ساخت محلول فروکلین علاوه بر زدودن اکسید از سطح قطعه تخریبی هم روی سطح قطعه در پی نخواهد داشت. معمولا فروکلین را از ترکیب دو و یا سه نوع اسید و اضافه شونده هائی که باعث عدم تخریب سطح کار می‌شود می‌سازند و بنابراین میتوان از آن با خیال راحت استفاده نمود و چنانکه گفته شد بهتر است از نوع مرغوب آن تهیه شود.

۲۶. پرسش: قطعات مسی و یا برنجی اکسیدشده را چگونه آماده سازی کنیم؟
پاسخ: قطعات مسی و آلیاژهای آن را می‌توان با استفاده از محلول ۵۰٪ رقیق شده فروکلین با آب اکسیدزدائی نمود.

۲۷. پرسش: شستشو پس از چربی زدائی چگونه بایستی انجام گیرد؟
پاسخ: شستشو پس از چربی زدائی گرم، به علت اینکه باقی ماندن مواد چربی زدا روی سطح ممکن است به سطح لتمه بزند بایستی بلافاصله انجام و دچار وقفه نگردد و در آب تمیز و روان به مدت حدود یک دقیقه غوطه ور شده و تکان داده شود.

۲۸. پرسش: شستشو پس از اکسیدبرداری چگونه بایستی انجام گیرد؟
پاسخ: پس از اکسیدبرداری بایستی قطعه با آب تمیز و رونده شسته و ترجیحا دو آب برای شستشو در نظر گرفته شود.

۲۹. پرسش: از کجا بفهمیم محلول چربیگیر قلیائی خاصیت خود را از دست داده است؟
پاسخ: زمانی که قطعه را بیرون آورده و با آب معمولی شستشو میدهیم روی کار جزیره تشکیل می‌شود، مشروط براینکه دمای محلول و زمان استقرار قطعات در ظرف چربی گیر رعایت شده باشد.

۳۰. پرسش: چگونه می‌توان محلول چربی گیری قلیائی ضعیف را بازسازی کرد؟
پاسخ: پس از اینکه مطمئن شدیم محلول چربی گیری ضعیف شده است می‌توانیم مقداری از محلول را از وان خارج کرده و جداگانه به میزان ۴۰٪ محلول اولیه نمک های چربی گیر آماده را حل کرده و به وان چربی گیر اضافه نمائیم. این شارژ را تا دو بار می‌توانیم تمدید نمائیم و پس از آن بایستی از محلول تازه ساخته شده استفاده کنیم.

۳۱. پرسش: از کجا می‌فهمیم محلول اکسیدبردار ضعیف و از کار افتاده است؟
پاسخ: از طریق رویت قطعه می‌توان پی به فرسوده شدن محلول فروکلین برد، مشروط بر اینکه میزان اکسید و به تبع آن زمان لازم را در نظر داشته باشیم. به این معنی که میزان اکسید، ما را راهنمائی می‌نماید که چه مدت قطعه بایستی در محلول قرار بگیرد. اگر محلول به قطعه دارای اکسید کم در زمان ۵ دقیقه تاثیر نکند نشان ازعدم کارآئی محلول دارد. در برخی مواقع رنگ قطعه برمی گردد و سیاه و یا زرد و نارنجی میشود که نشان از آلودگی و حضور فلزات در محلول فروکلین دارد. در این مواقع بایستی از محلول تازه استفاده گردد. هرچه از محلول فروکلین بیشتر استفاده گردد و اکسیدهای بیشتری برداشته شود به همان میزان قدرت فروکلین تحلیل رفته و به دلیل اینکه اکسیدها در محلول حل میشوند طبیعی است که کیفیت اولیه محلول فروکلین دچار تغییر می‌شود.

۳۲. پرسش: برداشتن اکسید و یا چربی، کدامیک مقدم و موخر هستند؟
پاسخ: ابتدا بایستی چربی ها برداشته شوند و سپس اکسیدزدائی انجام گیرد. زیرا سطحی که توسط لایه ای از چربی پوشیده شده مانع اکسیدبرداری خواهد شد.

۳۳. پرسش: آیا برداشتن چربی و یا اکسید و زنگ فلزات به عهده آبکاری است و یا اینکه تولید کننده بایستی از مواد اولیه مرغوب استفاده کند؟
پاسخ: البته ممکن است به خاطر سودآوری بیشتر، مواد اولیه از نوع نامرغوب و به قیمت ارزان تر توسط تولید کننده تهیه شود ولی از طرف دیگر هزینه آن در آبکاری بالاتر خواهد رفت. بنابراین عملیات چربی زدائی و اکسید برداری به هر میزان که باشد به عهده اپراتور آبکاری است زیرا این کار تخصصی بوده و از عهده همه کس برنمی یاید و هزینه های انجام پوشش فلزات و اجرت کار متناسب با ظاهر قطعه می‌تواند بالا و پائین شود.

۳۴. پرسش: قطعاتی دیده می‌شوند که فاقد چربی و اکسید بوده و کاملا تمیز هستند. آیا باز هم نیاز به آماده سازی هست؟
پاسخ: آبکار هر قطعه ای را که بخواهد آبکاری کند بدون استثنا آن را هم چرب میبیند و هم دارای اکسید. بنابراین متناسب با ظاهر قطعه بایستی عملیات آماده سازی را به انجام برساند و سطح را با دید میکروسکوپی قضاوت نماید.

۳۵. پرسش: بخش آماده سازی نیازمند چه نشکیلانی است و به چه مقدار جا و مکان نیاز دارد؟
پاسخ: برای چربی گیری گرم، در اختیار بودن نمکهای لازم و یک ظرف آهنی متناسب با نیاز کارگاه و یک اجاق گاز در زیر چهار پایه ای که ظرف روی آن قرار دارد کافی است. برای اکسیدبرداری نیز صرفا نیاز به یک ظرف درب دار پلاستیکی از جنس پلی اتیلن و یا پی وی سی و یا مشابه با مقداری مایع فروکلین و چندین ظرف پلاستیکی پر شده از آب تمیز برای شستشوها کفایت می‌کند. به طور کلی مکانی حدود سه متر در چهار متر بیشتر نیاز نیست. (۱۲ مترمربع)

۳۶. پرسش: چربیگیر مایع است یا جامد؟ و چگونه بایستی از آن استفاده کرد؟
پاسخ: به صورت پودر و ترکیبی از چند نمک قلیائی است که توسط شرکت های فروش لوازم و مواد آبکاری به فروش میرسد. مقدار وزن در لیتر آن را شرکت های سازنده تعیین و اعلام می‌کنند و با دمای ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتیگراد مورد استفاده قرار میگیرد. بنابراین ما فقط پودر چربیگیر داریم که بایستی خودمان در آب داغ آن را حل نموده و مورد استفاده قرار دهیم.

۳۷. پرسش: آیا از فروکلین برای اکسیدبرداری مس و آلیاژهای آن از قبیل برنج هم می‌توان استفاده کرد؟
پاسخ: بلی می‌توان استفاده کرد ولی بایستی آن را با هم حجم خودش و با آب، رقیق نمود (طبق دستور شرکت سازنده). در ضمن محلول فروکلین مصرفی برای اکسید برداری آهن بایستی مجزا از محلولی که به همین منظور برای مس و برنج در نظر گرفته شده باشد.

۳۸. پرسش: برای اکسیدبرداری چند دقیقه بایستی قطعه در محلول فروکلین بماند؟
پاسخ: بستگی به میزان اکسید دارد ولی از حدود دو دقیقه با رویت کردن قطعه متوجه می‌شویم که چه مدت بایستی در محلول فروکلین باقی بماند تا رفع اکسید شود. دمای محلول (تابستان و یا زمستان)، نو بودن و یا کار کرده بودن محلول، زمان حضورقطعه در محلول و میزان اکسید روی سطح از جمله عواملی هستند که رابطه بین قطعه و محلول را تعیین می‌نمایند.

۳۹. پرسش: آیا عملیات آماده سازی سطح برای همه نوع قطعه ای بایستی انجام گیرد؟
پاسخ: ظاهر قطعه ما را راهنمائی میکند که با آن چگونه رفتار نمائیم. برخی مواقع لازم است که فقط از فروکلین به تنهائی استفاده گردد و به دلیل اینکه قطعه فاقد چربی قابل توجهی درسطح است لذا استفاده از فروکلین برای هر دو منظور (چربی زدایی و اکسیدبرداری) کفایت میکند.

۴۰. پرسش: اگر چنانچه قطعه دارای چربی و اکسید باشد و به عبارتی کارهای آماده سازی روی آن انجام نشود چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟
پاسخ: علاوه بر اینکه پوشش خراب می‌شود و برای ترمیم آن بایستی متقبل هزینه اضافی و اتلاف انرژی و وقت شویم، ضایع شدن مواد اولیه ای که گاه به قیمت های گران تهیه میشوند نیز نوعی ضرر مادی در پی دارد و محلول وان اصلی را دچار آلودگی خواهد کرد که برای رفع آلودگی وان مخصوصا وان نیکل بایستی کارگاه برای این منظور تعطیل شود تا امور رفع آلودگی که معمولا زمانبر است به انجام برسد که چه بسا روی ارتباط بین کارگاه و مشتری می‌تواند تاثیر گذار باشد.

۴۱. پرسش : بهترین نحوه شستشو چگونه است؟
پاسخ: قطعه پس از خروج از محلول چربی گیری قلیائی بایستی به خوبی شسته شود تا حتی الامکان آثار محلول وارد وان های دیگر نشود. پس از خروج از محلول فروکلین نیز بایستی شستشوی کامل انجام گیرد. شستشو ترجیحا در آب تمیز بدون املاح، در حال حرکت و روان انجام شود. در غیر اینصورت و به مرور که از این محلولها استفاده میشود دچار آلودگی شده و کم کم یکدیگر را تخریب می‌نمایند که در زمان خاصی محتویات وان های اصلی را نیز آلوده و باعث عدم کارآئی خواهند شد.

۴۲. پرسش: کار بعدی پس از چربی گیری و اکسیدبرداری چیست؟
پاسخ: پس از خروج از هر یک از محلول ها و شستشوی کامل قطعات در مرحله آخر بایستی قطعات را وارد وان اسیدشوئی نمائیم. (محلول رقیق اسید ۱۰٪. یعنی ۱۰۰ سی سی اسیدسولفوریک را به ۹۰۰ سی سی آب تمیز و خنک با آرامی و ضمن رعایت اصول ایمنی اضافه کرده و هم میزنیم تا زودتر یکنواخت گردد). این کار را به دو منظور انجام میدهیم؛ یکی اینکه آثار وان های قبلی از روی قطعه پاک شود و دیگر اینکه سطح قطعه اچ شود یعنی دارای خلل و فرج های میکروسکوپی شود تا عملیات پوشش - پذیری بخوبی انجام گیرد. پس از اسیدشوئی مجددا با آب تمیز شسته و قطعه یا قطعات را وارد وان اصلی مینمائیم.

۴۳. پرسش: مسیر آماده سازی به ترتیب چگونه است؟
پاسخ: مسیر آماده سازی به ترتیب زیر انجام می‌شود:
چربی گیری، شستشو اکسید برداری، شستشو
اسید شوئی، شستشو
در پایان داخل نمودن به وان اصلی

دوستان و همراهان گرامی امیدواریم مطالبی که مطالعه نمودید پاسخ شما به تمامی سوالها در مورد چگونگی آماده سازی سطح قطعات برای آبکاری را داده باشد.